สะระแหน่ญี่ปุ่น
สะระแหน่ญี่ปุ่น ชื่อสามัญ Japanese mint, Corn mint, Field mint[1],[2]
สะระแหน่ญี่ปุ่น ชื่อวิทยาศาสตร์ Mentha canadensis L. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Mentha arvensis var. piperascens Malinv. ex Holmes) จัดอยู่ในวงศ์กะเพรา (LAMIACEAE หรือ LABIATAE)[1]
สมุนไพรสะระแหน่ญี่ปุ่น มีชื่อเรียกอื่นว่า สะระแหน่ญวน, ต้นน้ำมันหม่อง (กรุงเทพฯ), สะระแหน่ เป็นต้น[2],[3]
ลักษณะของสะระแหน่ญี่ปุ่น
- ต้นสะระแหน่ญี่ปุ่น จัดเป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี มีความสูงของต้นได้ถึง 60 เซนติเมตร ลำต้นมีลักษณะเหลี่ยมมีขนขึ้นประปราย เลื้อยแผ่ไปตามพื้นดิน ทุกส่วนของต้นมีกลิ่นเฉพาะ[1],[2]
- ใบสะระแหน่ญี่ปุ่น ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ รูปไข่ค่อนข้างแคบ รูปขอบขนาน หรือรูปใบหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบ ส่วนขอบใบเป็นหยักฟันเลื่อยแบบห่าง ๆ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2-3.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-6 เซนติเมตร ผิวใบทั้งสองด้านมีขน ก้านใบยาวประมาณ 3-10 มิลลิเมตร เกลี้ยงหรือมีขน[1],[2]
- ดอกสะระแหน่ญี่ปุ่น ออกดอกเป็นช่อกระจุกกลมตามซอกใบใกล้ปลายยอด ก้านช่อดอกสั้น กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นรูประฆังยาวประมาณ 2.5-3 มิลลิเมตร ปลายแยกเป็นแฉก 5 แฉก กลีบดอกเป็นสีม่วง สีขาว หรือสีชมพู โคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง[1],[2]
- ผลสะระแหน่ญี่ปุ่น ลักษณะเป็นรูปวงรีแบนเล็กน้อย ผลแห้ง มี 4 ผลย่อย ขนาดเล็ก[1],[2]
สรรพคุณของสะระแหน่ญี่ปุ่น
- ใบมีสรรพคุณช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด (ใบ)[2]
- ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ (ใบ, ทั้งต้น)[2]
- ใช้เป็นยาแก้ลม (ทั้งต้น)[2]
- ใบและทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยาขับลม (ใบ, ทั้งต้น)[2] น้ำมันหอมระเหยที่กลั่นได้จากต้นและใบที่เรียกว่า “น้ำมันสะระแหน่ญี่ปุ่น” จะมีส่วนประกอบหลักเป็นสารเมนทอล (menthol) โดยน้ำมันสะระแหน่ญี่ปุ่นตามตำราแล้วจะนำมาใช้เป็นยาขับลม (น้ำมันสะระแหน่ญี่ปุ่น)[1]
- ช่วยแก้อาการจุกเสียดแน่น ปวดท้อง (ใบ, ทั้งต้น)[2]
- ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยาช่วยบำรุงไต (ทั้งต้น)[2]
- ช่วยแก้อาการฟกบวม (ใบ, ทั้งต้น)[2]
- ส่วนเมนทอลใช้เป็นยาภายนอกเพื่อบรรเทาอาการปวดเมื่อย (เมนทอล)[1]
- ช่วยทำให้กล้ามเนื้อคลายตัว (ใบ)[2]
ขนาดและวิธีใช้ : การใช้ตาม [2] ให้ใช้ใบสะระแหน่ 1 กำมือ นำมาปั่นหรือคั้นเป็นน้ำดื่มตอนเช้าและเย็น[2]
ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของสะระแหน่ญี่ปุ่น
- สารสำคัญที่พบ ได้แก่ eugenol, menthol, essential oil, linalool, glycoside, menthone, piperitone, pulegone, rosmarinic acid[2]
- สะระแหน่ญี่ปุ่น มีฤทธิ์ลดการหดเกร็งของลำไส้ ลดระดับน้ำตาลในเลือด ต้านเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา ลดบวม[2]
- Hideyuki Matsuura (ค.ศ.2003) ที่ประเทศญี่ปุ่นได้ทำการทดลองใช้สารสกัดจากใบสะระแหน่กับหนูทดลอง โดยพบว่ามีสารต้าน α-glucosidase ซึ่งทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดของหนูทดลองลดลงได้[2]
ประโยชน์ของสะระแหน่ญี่ปุ่น
- น้ำมันสะระแหน่ญี่ปุ่นนอกจากใช้เป็นยาสมุนไพรแล้ว ยังนำมาใช้เป็นสารแต่งกลิ่นยา อาหาร และยาสีฟันได้อีกด้วย[1]
- นิยมปลูกไว้เป็นพืชผักสวนครัว[3]
เอกสารอ้างอิง
- หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “สะระแหน่ญี่ปุ่น Japanese Mint”. หน้า 138.
- หนังสือสมุนไพรบำบัดเบาหวาน 150 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “สะระแหน่”. หน้า 176/16.
- สวนพฤกษศาสตร์สายยาไทย. “สะระแหน่ญี่ปุ่น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.saiyathai.com. [12 ต.ค. 2014].
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Päivi Reijonen, naturgucker.de, Danny S. 1993, Peter aka anemoneprojectors, Matt Lavin, Mathieu Sévigny)
เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)
