พลับพลึงตีนเป็ด สรรพคุณและประโยชน์ของพลับพลึงตีนเป็ด 9 ข้อ !

พลับพลึงตีนเป็ด

พลับพลึงตีนเป็ด ชื่อสามัญ Spider lily, Giant lily

พลับพลึงตีนเป็ด ชื่อวิทยาศาสตร์ Hymenocallis littoralis (Jacq.) Salisb. จัดอยู่ในวงศ์พลับพลึง (AMARYLLIDACEAE)[1],[2],[3]

สมุนไพรพลับพลึงตีนเป็ด มีชื่อเรียกอื่นว่า “พลับพลึง กทม.[3]

ลักษณะของพลับพลึงตีนเป็ด

  • ต้นพลับพลึงตีนเป็ด เป็นพันธุ์ไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชีย จัดเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีความสูงของต้นประมาณ 0.5 เมตร ลำต้นมีหัวอยู่ใต้ดิน หัวมีลักษณะเป็นกลีบ ๆ เรียงเวียนเป็นวงซ้อนอัดกันแน่นเป็นลำต้นเทียม เติบโตเป็นช่อชู ส่วนของใบขึ้นมาอยู่เหนือดินและแตกเป็นกอ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกกอและวิธีการเพาะเมล็ด สามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินทั่ว ๆ ไป ชอบความชื้นสูง ชอบแสงแดดเต็มวันและแสงแดดแบบรำไร สามารถทนแล้งและทนต่อสภาพแวดล้อมได้ดี หากต้องการให้ออกดอกมากให้ปลูกกลางแจ้ง แต่ถ้าต้องการให้มีใบสวยงามให้ปลูกในพื้นที่ที่มีแสงแดดรำไร[1],[2],[4]

ต้นพลับพลึงตีนเป็ด

พลับพลึงกทม

  • ใบพลับพลึงตีนเป็ด ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับถี่รอบลำต้น ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน ปลายใบเรียวมนถึงแหลมทู่ โคนใบแผ่เป็นกาบหุ้มลำต้น ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 100-120 เซนติเมตร ปลายใบอ่อนโค้งลง แผ่นใบหนาสีเขียวเป็นมัน[1]

ใบพลับพลึงตีนเป็ด

  • ดอกพลับพลึงตีนเป็ด ออกดอกเป็นช่อแบบช่อซี่ร่มที่กลางต้น แต่ละช่อมีดอกอยู่ประมาณ 4-8 ดอก ดอกเป็นสีขาวและมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ก้านช่อดอกแข็งและค่อนข้างแบน มีความยาวประมาณ 30-45เซนติเมตร (บ้างว่าประมาณ 50 เซนติเมตร) ดอกย่อยจะเกิดแบบเดี่ยว ๆ บนปลายก้านของดอกย่อย ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปเรียวยาว ส่วนกลีบดอก โคนกลีบดอกติดกันเป็นหลอด ปลายกลีบแยกเป็นแฉก 6 แฉก มีส่วนที่ยื่นออกมาเป็นรูปแถบเรียวเล็ก เมื่อดอกบานเต็มที่แล้วจะมีขนาดกว้างประมาณ 8-10 เซนติเมตร (บ้างว่าประมาณ 15-20 เซนติเมตร) สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี แต่จะออกดอกมากในช่วงฤดูฝน[1],[2]

ดอกพลับพลึงตีนเป็ด

รูปพลับพลึงตีนเป็ด

  • ผลพลับพลึงตีนเป็ด ผลเป็นแบบแห้งแตก (Capsule) ภายในผลมีเมล็ดลักษณะกลมสีดำ[1],[4]

สรรพคุณของพลับพลึงตีนเป็ด

  1. หัว ใบ และราก เมื่อรับประทานเข้าไปแล้วจะทำให้อาเจียนและมีอาการท้องเดิน (หัว, ใบ, ราก)[2]
  2. หัวใช้เป็นยาขับเสมหะ (หัว)[2]
  3. หัวมีรสขม ในประเทศอินเดียใช้เป็นยาระบาย (หัว)[2]
  4. ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับน้ำดี (หัว)[2]
  5. ใบนำมาย่างกับไฟ ใช้พันแก้อาการฟกช้ำ บวม เคล็ดขัดยอกได้ (ใบ)[2]
  6. ใช้อยู่ไฟหลังคลอดสำหรับสตรี (ใบ)[2]
  7. ใบมีสารในกลุ่มอัลคาลอยด์ที่มีชื่อว่า “Lycorine” ซึ่งเป็นสารที่มีฤทธิ์ต้านไวรัสที่ทำให้เป็นโรคโปลิโอและโรคหัด (ใบ)[5]
  8. มีข้อมูลเบื้องต้นรับรองว่า พลับพลึงตีนเป็ดมีฤทธิ์ในการต้านเชื้อ HIV[2]

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ : พลับพลึงตีนเป็ดเป็นพืชมีพิษ มีลักษณะของลำต้นคล้ายกับพลังพลึงขาวมาก จึงอาจทำให้สับสนได้[6]

ประโยชน์พลับพลึงตีนเป็ด

  • เนื่องจากดอกพลับพลึงตีนเป็ดมีกลิ่นหอม จึงนิยมนำมาใช้ปลูกเป็นไม้ประดับตามสวน ริมน้ำตก ลำธาร ตามริมถนนหนทาง ริมทะเล สามารถทนน้ำขังแฉะได้ หรือจะปลูกไว้ในอาคารก็ได้เช่นกัน อีกทั้งยังเป็นพืชที่สามารถทนอยู่ในดินแฉะที่ไม่ค่อยมีการระบายน้ำ หรือแม้แต่ในดินที่แห้งแล้ง จึงนิยมปลูกกันทั่วไปในภาคกลางเพราะเป็นพืชที่ทนทานและไม่ต้องการบำรุงรักษามากนัก[1],[4]
เอกสารอ้างอิง
  1. ฐานข้อมูลพรรณไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม ศูนย์ความรู้ด้านการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.  “พลับพลึงตีนเป็ด”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: agkc.lib.ku.ac.th.  [22 ม.ค. 2014].
  2. ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.  “พลับพลึงตีนเป็ด”. (นพพล เกตุประสาท).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: clgc.rdi.ku.ac.th .  [22 ม.ค. 2014].
  3. สถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล.  “พลับพลึงตีนเป็ด”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.il.mahidol.ac.th.  [22 ม.ค. 2014].
  4. โรงเรียนพระหฤทัยคอนแวนต์.  “พลับพลึงตีนเป็ด”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.shc.ac.th.  [22 ม.ค. 2014].
  5. วิทยาลัยการอาชีพชุมแพ.  “พลับพลึง, พลับพลึงตีนเป็ดกรุงเทพมหานคร”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.chumphae.ac.th.  [22 ม.ค. 2014].
  6. สวนพฤกษศาสตร์สายยาไทย.  “พลับพลึงตีนเป็ด”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.saiyathai.com.  [22 ม.ค. 2014].

ภาพประกอบ : www.flickr.com (by thtungdl, JVButler, 阿橋花譜 KHQ Flowers, paulsgarden ☺, Neha.Vindhya, dracophylla)

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)

เมดไทย
เมดไทย (Medthai) ให้ข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นอิสระเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพ การรักษาโรค การใช้ยา สมุนไพร แม่และเด็ก ฯลฯ เราร่วมมือกับแพทย์และผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเพื่อให้มั่นใจว่าคุณจะได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและดีที่สุด