คนทีสอ สรรพคุณและประโยชน์ของต้นคนทีสอขาว 57 ข้อ !

คนทีสอ

คนทีสอ ชื่อวิทยาศาสตร์ Vitex trifolia L. ปัจจุบันจัดอยู่ในวงศ์กะเพรา (LAMIACEAE หรือ LABIATAE)

สมุนไพรคนทีสอ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า คนทีสอขาว (ชลบุรี), ทีสอ เทียนขาว (เพชรบุรี), สีสอ (ประจวบคีรีขันธ์), คุนตีสอ (สตูล), มูดเพิ่ง (ตาก), ผีเสื้อ (เลย), สีเสื้อน้อย ดอกสมุทร (เชียงใหม่), ผีเสื้อน้อย (ภาคเหนือ) , โคนดินสอ (จันทบุรี ภาคกลาง), ดินสอ (ภาคกลาง) เป็นต้น

ลักษณะของต้นคนทีสอ เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูงประมาณ 3-6 เมตร มีเปลือกของลำต้นเป็นสีเทา เป็นกระสีดำ เปลือกเรียบแตกเป็นร่องตื้นตามยาว ลักษณะของใบจะเป็นใบประกอบแนวนิ้ว ออกตรงข้ามกัน ใบย่อยเป็นรูปไข่มีปลายแหลม 3 ใบ กว้างประมาณ 3 เซนติเมตร ยาว 4-6 เซนติเมตร ขอบใบจะเรียบ ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ท้องและหลังใบเรียบ ท้องใบมีสีขาวนวล ส่วนหลังใบเป็นสีเขียว

ลักษณะของดอกต้นคนทีสอ ดอกเล็กสีม่วงเป็นช่อยาว ออกดอกที่ปลายกิ่ง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน มีเกสรตัวผู้ 4 อัน ส่วนลักษณะของผลมีรูปร่างกลมเท่าผลพริกไทยเป็นพวงช่อ สีดำเป็นมัน ข้างในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล 1 เมล็ด

คนทีสอมีสรรพคุณทางยาหลายอย่าง ทุกส่วนของลำต้นสามารถนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้หมด ไม่ว่าจะเป็นใบ ดอก ผล เมล็ด ราก ลำต้น กระพี้ รวมไปถึงเปลือกไม้ด้วย และคนทีสอยังเป็นสมุนไพรสำหรับผู้หญิงอีกด้วย เพราะมีสรรพคุณช่วยทำให้เลือดลมเป็นปกติ แก้ปัญหาประจำเดือน สภาวะก่อนและหลังมีประจำเดือน แม้กระทั่งหลังคลอดบุตร สมุนไพรคนทีสอก็เป็นตัวช่วยขับเลือดเสีย ทำให้สดชื่น มีกำลัง และยังช่วยขับน้ำนมและบำรุงน้ำนมได้อีกด้วย !

สรรพคุณ คนทีสอ

คนทีสอต้นคนทีสอ

สรรพคุณของคนทีสอ

  1. ใช้เป็นยาบำรุง ช่วยทำให้สตรีดูอ่อนเยาว์กว่าวัย
  2. ช่วยกระจายเลือดลม ทำให้หลอดเลือดไหลเวียนดีขึ้น
  3. ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (ใบ, ราก)
  4. ช่วยทำให้เจริญอาหาร (เมล็ด)
  5. ใบคนทีสอใช้ผสมกับขมิ้น พริกไทย เทียน รับประทานรักษาวัณโรค (ใบ)
  6. ช่วยรักษาโรคตา (ราก)
  7. ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ ด้วยการใช้ใบขยี้กับน้ำแล้วนำมาลูบหัว หรือจะใช้ใบนำไปอังกับไฟแล้วชงกับน้ำกินแก้อาการก็ได้เช่นกัน (ใบ)
  8. ช่วยแก้ลม (ผล)
  9. ช่วยแก้อาการวิงเวียนศีรษะ ด้วยการนำใบมาขยี้ดมก็ช่วยแก้วิงเวียนได้เป็นอย่างดี (ใบ)
  10. ช่วยแก้ไข้ (ผล, ราก, ดอก)
  11. ใช้รักษาอาการไข้จากความเย็น (เปลือก)
  12. ช่วยรักษาอาการไข้ซึ่งมีอาการกระทำให้ร้อน (ใบ)
  13. ช่วยแก้ไข้ในหญิงมีครรภ์ (ดอก)
  14. ช่วยแก้อาการหวัด น้ำมูกไหล ด้วยการใช้เมล็ดหรือใบคนทีสอ ผสมกับกับขิงและน้ำตาลเล็กน้อย ชงกับน้ำร้อนกินแก้อาการ (ใบ, เมล็ด)
  15. ช่วยขับเสมหะ แก้เสมหะจุกคอ (ใบ, ราก)
  1. ช่วยแก้หอบหืด (ใบ)
  2. ช่วยแก้อาการหืด ไอ (ใบ, ผล, ดอก)
  3. ช่วยขับเหงื่อ (ใบ, ผล, ราก)
  4. ช่วยรักษาอาการคลื่นเหียน อาเจียน (ผล, เปลือก, กระพี้)
  5. ช่วยแก้อาการจุกเสียดแน่นท้อง (ต้น)
  6. ช่วยแก้ท้องมาน (ผล)
  7. ช่วยขับลมในลำไส้ (ใบ, ต้น)
  8. ช่วยแก้ลำไส้พิการ (ใบ, ราก)
  9. ช่วยรักษาโรคต่าง ๆ เกี่ยวกับลำไส้ (ใบ)
  10. ช่วยขับปัสสาวะ (ราก)
  11. ช่วยรักษาโรคตับ (ราก)
  12. คนทีสอมีสรรพคุณช่วยบำรุงน้ำดี (ใบ)
  13. ช่วยถ่ายน้ำเหลือง (ราก)
  14. ช่วยขับระดู (ราก)
  15. ช่วยรักษาหญิงระดูพิการและตั้งโลหิต (เปลือก, กระพี้)
  16. ใบและรากต้มเป็นยาแก้ไข้ให้หญิงหลังคลอดบุตรใหม่ ๆ รับประทานเป็นยาขับปัสสาวะและขับเหงื่อ (ราก, ใบ)
  17. ช่วยแก้พยาธิและรักษาอาการไข้ในครรภ์ (ผล)
  18. ช่วยฆ่าพยาธิ (ใบ, ผล, ดอก)
  19. ช่วยแก้ริดสีดวง (ผล)
  20. ช่วยแก้ริดสีดวงจมูก (ใบ, ผล)
  21. ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อยและพิษอื่น ๆ (ราก)
  22. ใบสดนำมาตำละเอียดใช้พอกบริเวณแผลที่ถูกตะขาบกัดหรือแมลงสัตว์กัดต่อยได้ (ใบ)
  23. ช่วยแก้พิษสำแลงและพิษต่าง ๆ (ใบ)
  24. ใบคนทีสอสรรพคุณช่วยแก้พิษฝีใหญ่ (ใบ)
  25. ช่วยกำจัดเชื้อรา เชื้อราบนผิวหนัง ฮ่องกงฟุต (ใบ)
  26. ช่วยระงับอาการปวด ทำให้สงบลงได้ (เมล็ด)
  27. ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ช่วยทำให้กล้ามเนื้อคลายตัว (ใบ, ราก)
  28. ช่วยแก้อาการปวดตามข้อ (ใบ, ราก, ผล)
  29. ช่วยแก้เอ็นตึง เอ็นอักเสบ ด้วยการใช้ใบคนทีสอประมาณ 30-40 ใบ นำมาต้มกับน้ำ 3 แก้ว เคี่ยวจนเหลือ 1 แก้ว นำมาดื่มครั้งละครึ่งแก้ว วันละ 2 เวลา (ใบ)
  30. ช่วยรักษาโรคผิวหนัง แก้ผดผื่นคัน ด้วยการใช้แช่กับน้ำอาบ (ใบ)
  31. ช่วยรักษาอาการสาบควายในตัว (ใบ)
  32. ใช้ทำเป็นยาฆ่าแมลง (ใบ)
  33. ช่วยบำรุงครรภ์มารดาและบำรุงน้ำนม (ดอก)
  34. เมล็ดคนทีสอมีฤทธิ์ในการควบคุมการหลั่งของฮอร์โมนต่อมใต้สมอง ที่่ช่วยควบคุมการทำงานของฮอร์โมนเพศหญิง จึงช่วยรักษาอาการผิดปกติของสตรีได้เป็นอย่างดี (เมล็ด)
  35. ช่วยรักษาภาวะเป็นหมันในเพศหญิง ช่วยปรับรอบการตกไข่ให้เป็นปกติ (เมล็ด)
  36. ช่วยป้องกันแมลงรบกวน (ใบ)
  37. กิ่งหรือใบคนทีสอนำมาใช้เผาเพื่อไล่ยุงได้ (ใบ)
  38. ก่อนแปรงฟัน หากได้เคี้ยวใบคนทีสอสด ๆ ก็จะช่วยทำให้ฟันแข็งแรงขึ้น และยังระงับกลิ่นปากได้อีกด้วย (ใบ)
  39. คนทีสอคือสมุนไพรที่เป็นตัวยาหลักในตำรับยาต่าง ๆ เช่น ยาประคบ อบ อาบ ย่าง พอก โดยใช้เพื่อรักษาอาการปวดเมื่อยตามตัว เส้นขัด เอ็นขัด เหน็บชา อัมพฤกษ์ อัมพาต แก้ลม กระดูกหัก หกล้ม ตกต้นไม้ อาการเจ็บปวดในเอ็นและผิวหนัง
  40. ในปัจจุบันได้มีการนำใบคนทีสอไปแปรรูปเป็นยาสมุนไพรในรูปแบบแคปซูล ก็เป็นอีกทางเลือกที่สะดวกเช่นกัน (ใบ)
  41. สามารถนำมาทำเป็นน้ำมันนวดตัวและยาแก้ปวดได้
  42. กลิ่นหอมของสมุนไพรคนทีสอช่วยทำให้รู้สึกสดชื่น ผ่อนคลาย แก้ความตึงเครียด

แหล่งอ้างอิง : วารสารสุขสาระ ก.พ. 53, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.), ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร ผู้แทนคณะกรรมการบริหาร มูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร, ศูนย์ข้อมูลสมุนไพรโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร

ภาพประกอบ : Sudarat Homhual

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)

เมดไทย
เมดไทย (Medthai) ให้ข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นอิสระเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพ การรักษาโรค การใช้ยา สมุนไพร แม่และเด็ก ฯลฯ เราร่วมมือกับแพทย์และผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเพื่อให้มั่นใจว่าคุณจะได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและดีที่สุด