พุทรา สรรพคุณและประโยชน์ของพุทราจีน 23 ข้อ !

พุทรา

พุทราจีน ชื่อสามัญ Jujube, Chinese date, Red date

พุทราจีน ชื่อวิทยาศาสตร์ Ziziphus jujuba Mill. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Ziziphus mauritiana Lam.) จัดอยู่วงศ์พุทรา (RHAMNACEAE)^[1]

สมุนไพรพุทราจีน มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า มะตัน มะตันหลวง นางต้มต้น (ภาคเหนือ), บักทัน หมากกระทัน (ภาคอีสาน) เป็นต้น เป็นผลไม้ที่ใช้รับประทานมานานกว่า 4,000 ปีแล้ว โดยมีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศจีนตอนใต้^[1]

ต้นพุทราจีน เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีหนาม ในผลมีเมล็ดเดียว ผิวเรียบ เมื่อผลสุกจะเป็นสีเหลืองหรือบางสายพันธุ์จะเป็นสีแดงเข้ม^[1] ส่วนสายพันธุ์ที่มีการเพาะปลูกในประเทศไทยได้แก่^[3]

• พันธุ์พื้นเมือง แบ่งออกเป็นพันธุ์ลูกเกดและพันธุ์ไข่เต่า ผลมีลักษณะรีหรือกลมแป้น เปลือกผลบาง เนื้อหยาบมีสีเหลือง รสชาติเปรี้ยวและฝาดอมหวาน
• พันธุ์สามรส ผลมีลักษณะกลมแป้น เปลือกบาง เนื้อละเอียดมีสีขาวกรอบ
• พันธุ์เจดีย์หรือพันธุ์ปากน้ำ เป็นสายพันธุ์ลูกผสมระหว่างพันธุ์พื้นเมืองกับพันธุ์อินเดีย มีต้นกำเนิดในจังหวัดสมุทรปราการ
• พันธุ์บอมเบย์ ผลมีลักษณะยาวรี เปลือกบางเป็นมัน เนื้อละเอียดมีสีหลือง รสชาติหวานกรอบ
• พันธุ์เหรียญทอง ผลมีลักษณะคล้ายแอปเปิ้ล มีเปลือกหนา ผิวหยาบ เนื้อละเอียดมีสีขาว มีรสหวานกรอบ และมีกลิ่นหอม
• พันธุ์แอปเปิ้ล ผลมีลักษณะกลมแป้น เปลือกหนาใสสีเขียวเข้ม เนื้อมีสีขาว กรอบละเอียด มีรสชาติหวานอมเปรี้ยว
• พันธุ์สาลี่หรือพันธุ์บอมเบย์ยักษ์ ผลมีลักษณะคล้ายสาลี่และมีขนาดใหญ่กว่าสายพันธุ์อื่น ๆ เปลือกผลบาง ผิวเหลือง เนื้อในค่อนข้างหยาบมีสีเหลือง เนื้อมาก มีรสหวานกรอบ
• พันธุ์บอมเบย์ ผลมีลักษณะยาวรี เปลือกบางเป็นมัน เนื้อละเอียดสีเหลือง มีรสชาติหวานกรอบ

สรรพคุณของพุทราจีน

1. ผลมีรสหวานมันและฝาด ช่วยบำรุงร่างกาย (ผล)^[1]
2. ผลช่วยบำรุงกำลัง^[2] หรือสำหรับคนที่ผอมแห้งแรงน้อยหากรับประทานผลพุทราจะช่วยทำให้มีเรี่ยวแรงมากขึ้น (ผล)^[5]
3. พุทราจีนอุดมไปด้วยวิตามินซี ซึ่งช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระและช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน เสริมสร้างภูมิต้านทานโรคให้กับร่างกาย (ผล)^[1],[4]
4. ช่วยบำรุงผิวพรรณให้ผิวมีสุขภาพดีและแข็งแรง และป้องกันโรคเกี่ยวกับผิวพรรณได้ (ผล)^[2]
5. ช่วยบำรุงประสาทและสมอง (ผล)^[1],[2],[4]

6. ช่วยแก้โรคนอนไม่หลับ (ผล)^[1],[2],[4]
7. สรรพคุณของพุทราจีน ผลช่วยบำรุงโลหิต (ผล)^[1],[2]
8. ช่วยรักษาโรคโลหิตจาง (ผล)^[4]
9. ช่วยบำรุงม้ามและตับ (ผล)^[4]
10. ช่วยป้องกันโรคความดันโลหิตสูง (ผล)^[2],[4]
11. ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในกระแสเลือด (ผล)^[2],[4]
12. ช่วยเสริมฤทธิ์ป้องกันหลอดเลือดหัวใจอุดตันและเส้นเลือดในสมองตีบ (ผล)^[1]
13. ช่วยป้องกันเส้นเลือดแข็งตัว เส้นเลือดหัวใจตีบตัน และเส้นเลือดในสมองแตกได้ (ผล)^[2],[4]
14. ผลพุทราจีนอุดมไปด้วยวิตามินเอ ซึ่งช่วยในการบำรุงสายตา ตาไม่ฟาง ป้องกันอาการตาบอดตอนกลางคืน (ผล)^[1],[2]
15. เมล็ดเมื่อนำมาป่นทำเป็นยาลดไข้ แก้อาการหวัดในเด็กได้ (เมล็ด)^[2]
16. เปลือกมีสารแทนนิน ใช้เป็นยาแก้อาการท้องเสียได้เป็นอย่างดี (เปลือกพุทรา)^[2],[4]
17. ช่วยขับปัสสาวะ (ผล)^[4]
18. เมล็ดเมื่อนำมาป่น ใช้เป็นยารักษาอาการชักในเด็กได้เป็นอย่างดี (เมล็ด)^[2]
19. ใบช่วยแก้อาการผื่นคันตามผิวหนังต่าง ๆ (ใบ)^[2]
20. ใบมีคุณสมบัติช่วยลดพิษจากการถูกแมลงสัตว์กัดต่อย (ใบ)^[2]
21. ผลใช้รับประทานเป็นยาบำรุง ช่วยแก้อาการอ่อนเพลียของสตรีหลังคลอดบุตร (ผล)^[5]

ประโยชน์ของพุทราจีน

1. ประโยชน์พุทราจีน ช่วยลดผลข้างเคียงของกรดซิตริกในกระเจี๊ยบแดง เมื่อใช้ทำน้ำกับกระเจี๊ยบแดง (ผล)^[1]
2. ใช้ประกอบในอาหารต่าง ๆ หรือนำไปแปรรูป เมนูพุทราจีน เช่น พุทราจีนแห้ง พุทราจีนเชื่อม น้ำกระเจี๊ยบพุทราจีน แกงจืดเห็ดหูหนูพุทราจีน ไก่ตุ๋นพุทราจีน พุทราจีนทอด ถั่วเขียวต้มพุทราจีน พุทราจีนต้มหัวหอม ไข่ต้มเก๋ากี้พุทราจีน ฯลฯ

คุณค่าทางโภชนาการของพุทราจีนดิบ ต่อ 100 กรัม

• พลังงาน 79 กิโลแคลอรี
• คาร์โบไฮเดรต 20.23 กรัม
• ไขมัน 0.2 กรัม
• โปรตีน 1.2 กรัม
• น้ำ 77.86 กรัม
• วิตามินเอ 40 ไมโครกรัม 5%
• วิตามินบี 1 0.02 มิลลิกรัม 2%
• วิตามินบี 2 0.04 มิลลิกรัม 3%
• วิตามินบี 3 0.9 มิลลิกรัม 6%
• วิตามินบี 6 0.081 มิลลิกรัม 6%
• วิตามินซี 69 มิลลิกรัม 83%
• ธาตุแคลเซียม 21 มิลลิกรัม 2%
• ธาตุเหล็ก 0.48 มิลลิกรัม 4%
• ธาตุแมกนีเซียม 10 มิลลิกรัม 3%
• ธาตุแมงกานีส 0.084 มิลลิกรัม 4%
• ธาตุฟอสฟอรัส 23 มิลลิกรัม 3%
• ธาตุโพแทสเซียม 250 มิลลิกรัม 5%
• ธาตุโซเดียม 3 มิลลิกรัม 0%
• ธาตุสังกะสี 0.05 มิลลิกรัม 1%

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

คุณค่าทางโภชนาการของพุทราจีนแห้ง ต่อ 100 กรัม

• พลังงาน 287 กิโลแคลอรี
• คาร์โบไฮเดรต 73.6 กรัม
• ไขมัน 1.1 กรัม
• โปรตีน 3.7 กรัม
• น้ำ 19.7 กรัม
• วิตามินบี 1 0.21 มิลลิกรัม 16%
• วิตามินบี 2 0.36 มิลลิกรัม 24%
• วิตามินบี 3 0.5 มิลลิกรัม
• วิตามินซี 13 มิลลิกรัม 22%
• ธาตุแคลเซียม 79 มิลลิกรัม 8%
• ธาตุเหล็ก 1.8 มิลลิกรัม 14%
• ธาตุแมกนีเซียม 37 มิลลิกรัม 10%
• ธาตุฟอสฟอรัส 100 มิลลิกรัม 14%
• ธาตุโพแทสเซียม 531 มิลลิกรัม 11%
• ธาตุโซเดียม 9 มิลลิกรัม 0%
• ธาตุสังกะสี 0.19 มิลลิกรัม

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

เอกสารอ้างอิง

1. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.thaihealth.or.th.  [19 ต.ค. 2013].
2. GotoKnow.  “น้ำกระเจี๊ยบแดงกับพุทราจีน“.  (แพรภัทร).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.gotoknow.org.  [19 ต.ค. 2013].
3. วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: th.wikipedia.org.  [19 ต.ค. 2013].
4. นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 148 เมษายน 2556.  ปุยฝ้าย.
5. ข่าวการเกษตร.  “พุทราจีน ผลไม้บำรุงสุขภาพ“.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.thaiagrinews.com.  [19 ต.ค. 2013].

ภาพประกอบ : www., www.flickr.com (by theroadhere, Vietnam Plants & The USA. plants), www.bloggang.com (by NGAKPW)

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)