เทียนขาว สรรพคุณและประโยชน์ของเทียนขาว 21 ข้อ ! (ยี่หร่า)

เทียนขาว

เทียนขาว ชื่อสามัญ Cumin (คูมิน), Cummin (คัมมิน)

เทียนขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Cuminum cyminum L. จัดอยู่ในวงศ์ผักชี (APIACEAE หรือ UMBELLIFERAE)

สมุนไพรเทียนขาว มีชื่อเรียกอื่นว่า ยี่หร่า

ลักษณะของเทียนขาว

• ต้นเทียนขาว จัดเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก มีอายุปีเดียว มีกลิ่นหอม ลักษณะของลำต้นตรง มีความสูงประมาณ 20-30 เซนติเมตร มีถิ่นกำเนิดในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ประเทศอินเดีย และประเทศจีน เป็นสมุนไพรที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ เทียนขาวชนิดนี้จะเป็นผลแห้งซึ่งนิยมนำใช้เป็นเครื่องเทศและยาหอม โดยมีอีกชื่อเรียกหนึ่งนั่นก็คือ “ยี่หร่า” หรือ “เมล็ดยี่หร่า” (ไม่ใช่ยี่หร่าแบบที่กินใบครับ)

• ใบเทียนขาว เป็นใบเดี่ยวออกสลับกัน ใบที่โคนต้นเป็นรูปไข่เมื่อดูแนวรูปใบ โดยรวมยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ขอบใบหยักลึกถึงเส้นกลาง มีลักษณะเป็นแฉก 2-3 แฉก แต่ละแฉกจะคล้ายเส้นด้าย มีความยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร โดนก้านใบแผ่เป็นกาบ

• ดอกเทียนขาว ออกดอกเป็นช่อแบบซี่ร่มหลายชั้น ดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีกลีบเลี้ยงเล็กมากถึงไม่มี มีกลีบดอก 5 กลีบ สีขาวหรือสีชมพู มีเกสรตัวผู้ 5 อันติดอยู่กับฐานดอก เรียงสลับกับกลีบดอก ส่วนเกสรตัวเมียจะสั้น รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มีอยู่ 2 ห้อง แต่ละห้องจะมี 1 เมล็ด

• ผลเทียนขาว ลักษณะเป็นผลแห้ง รูปยาวรีสีน้ำตาล มีขนาดกว้างประมาณ 1.3-2 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 4.5-6.7 มิลลิเมตร เปลือกมีขนสั้นแข็งปกคลุม เมื่อผลแก่จะแตกเป็น 2 ซึก โดยแต่ละซีกจะมีเมล็ด 1 เมล็ด ซีกผลจะมีลักษณะด้านนอกนูน ส่วนด้านในที่ประกบกันหรือด้านแนวเชื่อมจะมีลักษณะเว้า ด้านที่นูนจะมีสันตามแนวของผล ลักษณะจะคล้ายกับเส้นด้ายจำนวน 3 เส้น ด้านแนวเชื่อม 2 เส้น สันนูน มีขนแข็งสั้น ๆ หักง่ายปกคลุมอยู่ที่สัน ระหว่างสันจะมีลักษณะเป็นเนินเล็ก ๆ มีขนแข็ง เมล็ดจะมีกลิ่นหอม น้ำมันจากเมล็ดจะมีรสชาติเผ็ดร้อนและมีรสขม

สรรพคุณของเทียนขาว

1. ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (เมล็ด)
2. ช่วยขับเสมหะ (เมล็ด)
3. เมล็ดใช้ปรุงเป็นยาหอมช่วยขับลมในลำไส้หรือใช้ขับผายลมในเด็ก (เมล็ด)
4. เมล็ดใช้ผสมกับยาระบายช่วยแก้อาการปวดมวน ไซ้ท้องได้ (เมล็ด)
5. ใช้เป็นยาฝาดสมานแก้อาการท้องเสีย (เมล็ด)
6. ช่วยแก้ดีพิการ (เมล็ด)
7. ช่วยแก้นิ่ว (เมล็ด)
8. ช่วยขับระดูขาวของสตรี (เมล็ด)
9. เทียนขาวมีฤทธิ์ช่วยต่อต้านมะเร็งในหนูทดลอง ต้านมะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งกระเพาะอาหาร มะเร็งปากมดลูก
10. เทียนขาวมีฤทธิ์ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้เป็นอย่างดี

11. เทียนขาวมีฤทธิ์ในการช่วยปกป้องตับจากการถูกทำลายของแอลกอฮอล์และน้ำมันที่ถูกความร้อนสูง
12. น้ำมันหอมระเหยจากเทียนขาวมีฤทธิ์ช่วยต้านอาการชักได้
13. ผลเทียนขาวมีปรากฏอยู่ในตำรับยา “ยาหอมเทพจิตร” และตำรับ “ยาหอมนวโกฐ” ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่น ๆ ซึ่งตำรับยานี้มีสรรพคุณในการช่วยแก้ลมวิงเวียน แก้อาการหน้ามืดตาลาย อาการใจสั่น คลื่นเหียนอาเจียน และแก้ลมจุกแน่นในท้อง
14. ผลเทียนขาวมีปรากฏอยู่ในตำรับยา “ยาธาตุบรรจบ” ซึ่งประกอบไปด้วยเทียนขาว เทียนดำ เทียนแดง เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย์ และสมุนไพรชนิดอื่น ๆ ซึ่งตำรับยานี้มีสรรพคุณในการช่วยบรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ
15. ผลเทียนขาวมีปรากฏอยู่ในตำรับยา “ยาประสะกานพลู” ซึ่งประกอบไปด้วยเทียนขาว เทียนดำ และสมุนไพรชนิดอื่น ๆ ซึ่งมีสรรพคุณในการช่วยบรรเทาอาการปวดท้อง แก้อาการจุกเสียดแน่นท้อง แก้อาหารอาหารไม่ย่อย เนื่องมาจากธาตุไม่ปกติ
16. เทียนขาวมีการนำมาใช้ทำเป็นเครื่องยา “พิกัดเทียน” ซึ่งประกอบไปด้วย “พิกัดเทียนทั้ง 5” ซึ่งได้แก่เทียนขาว เทียนดำ เทียนแดง เทียนข้าวเปลือก และเทียนตาตั๊กแตน “พิกัดเทียนทั้ง 7” (จะมีเทียนสัตตบุษย์และเทียนเยาวพาณีเพิ่มเข้ามา) “พิกัดเทียนทั้ง 9” (จะมีเทียนเกล็ดหอยและเทียนตากบเพิ่มเข้ามา) ซึ่งสรรพคุณโดยรวมของพิกัดเทียนนั้นก็คือ ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยแก้อาเจียน ขับลมในลำไส้ และใช้ในตำรับยาหอม

ข้อมูลเพิ่มเติม : จากการทดสอบความเป็นพิษของผลเทียนขาว จากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พบว่าเทียนขาวไม่ก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ และการใช้เทียนขาว 2% ในอาหารจะไม่ก่อให้เกิดพิษในหนูทดลอง แต่ถ้าในปริมาณ 10% จะทำให้การเจริญเติบโตผิดปกติได้ และยังส่งผลต่อตับและไตอีกด้วย นอกจากนี้น้ำมันหอมระเหยจากเทียนขาวอาจจะทำให้ผิวหนังเกิดอาการไวต่อแสงได้

ประโยชน์ของเทียนขาว

1. เมล็ดยี่หร่าสามารถนำไปแปรรูปทำให้แห้ง เพื่อใช้ทำเป็นเครื่องเทศได้ โดยนำไปใช้ใส่แกงพะโล้ ก๋วยเตี๋ยวเนื้อ แกงป่า มัสมั่น เป็นต้น
2. ผงยี่หร่ามีประโยชน์อย่างมากสำหรับผู้ชายที่ต้องการฟิตร่างกาย เพราะจะช่วยเพิ่มอัตราการเผาผลาญ ทำให้ร่างกายสามารถรับสารอาหารได้ง่ายขึ้น (ผงยี่หร่า)
3. ผงยี่หร่ามีธาตุเหล็กอยู่ปริมาณมาก จะช่วยเพิ่ม Hemoglobin ในเลือด ซึ่งจะทำให้ร่างกายมีความอดทนในการออกกำลังกายมากยิ่งขึ้น (ผงยี่หร่า)
4. ช่วยเสริมสร้างความจำ (ผงยี่หร่า)
5. ชาวโรมันโบราณจะใช้เทียนขาวแทนพริกไทย และยังมีการบดผลเทียนขาวเพื่อนำมาใช้ทำเป็นครีมข้นไว้สำหรับทาขนมปัง

คุณค่าทางโภชนาการของเทียนขาวหรือเมล็ดยี่หร่า (Cumin seed) ต่อ 100 กรัม

• พลังงาน 375 กิโลแคลอรี
• คาร์โบไฮเดรต 44.24 กรัม
• น้ำตาล 2.25 กรัม
• เส้นใย 10.5 กรัม
• ไขมัน 22.27 กรัม
• กรดไขมันอิ่มตัว 1.535 กรัม
• โปรตีน 17.81 กรัม
• น้ำ 8.06 กรัม
• วิตามินเอ 64 ไมโครกรัม 8%
• วิตามินบี 2 0.327 มิลลิกรัม 27%
• วิตามินบี 3 4.579 มิลลิกรัม 31%
• วิตามินบี 6 0.435 มิลลิกรัม 33%
• วิตามินบี 9 10 ไมโครกรัม 3%
• วิตามินบี 12 0 ไมโครกรัม 0%
• วิตามินซี 7.7 มิลลิกรัม 9%
• วิตามินอี 3.33 มิลลิกรัม 22%
• วิตามินเค 5.4 ไมโครกรัม 5%
• ธาตุแคลเซียม 931 มิลลิกรัม 93%
• ธาตุเหล็ก 66.36 มิลลิกรัม 510%
• ธาตุแมกนีเซียม 366 มิลลิกรัม 103%
• ธาตุฟอสฟอรัส 499 มิลลิกรัม 71%
• ธาตุโพแทสเซียม 1,788 มิลลิกรัม 38%
• ธาตุโซเดียม 168 มิลลิกรัม 11%
• ธาตุสังกะสี 4.8 มิลลิกรัม 51%

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

แหล่งอ้างอิง : เว็บไซต์บ้านข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์, สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน), วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (EN)

ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Svein Erik Larsen, alliumherbal, Clara SARDIN, Stephen Buchan, cesc garsot)

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)