6 สรรพคุณและประโยชน์ของต้นหนามแน่ขาว ! (รางจืดดอกขาว)

หนามแน่ขาว

หนามแน่ขาว ชื่อสามัญ Sweet clock vine^[4]

หนามแน่ขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Thunbergia fragrans Roxb. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Meyenia longiflora Benth., Roxburghia rostrata Russell ex Nees, Thunbergia volubilis Pers.) จัดอยู่ในวงศ์เหงือกปลาหมอ (ACANTHACEAE)^[1],[2]

สมุนไพรหนามแน่ขาว มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า จิงจ้อ จิงจ้อเขาตาแป้น (สระบุรี), ช่องหูปากกา หูปากกา (ประจวบคีรีขันธ์), ทองหูปากกา (สุราษฎร์ธานี), หนามแน่ขาว (ภาคเหนือ), รางจืดดอกขาว เป็นต้น^[1],[2],[3]

ลักษณะของหนามแน่ขาว

• ต้นหนามแน่ขาว จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุกเลื้อยพันขนาดเล็ก มักทอดเลื้อยหรือเลื้อยพันต้นไม้ชนิดอื่น ยาวได้ประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นเป็นเหลี่ยม ทุกส่วนของต้นมีขนสีขาวแกมเทา พบขึ้นทั่วไปในป่าที่ค่อนข้างโปร่ง ที่ระดับความสูงตั้งแต่ 700-1,500 เมตร จากระดับน้ำทะเล^[1],[2]

• ใบหนามแน่ขาว ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกแคบหรือรูปรี ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-3.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2.5-7 เซนติเมตร แผ่นใบคล้ายกระดาษ มีขนละเอียดทั้งสองด้าน ก้านใบยาวประมาณ 0.2-0.8 เซนติเมตร^[1],[2]

• ดอกหนามแน่ขาว ออกดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุก 2-3 ดอกตามซอกใบ ดอกเป็นสีขาวมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ เมื่อดอกบานจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4 เซนติเมตร ก้านดอกยาวประมาณ 1.5-2.5 เซนติเมตร ที่โคนดอกมีกลีบเลี้ยงแผ่เป็นประกับสีเขียวอ่อน กลีบดอกบาง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกออกเป็นกลีบ 5 กลีบ ดอกมีเกสรเพศผู้ 4 อัน อยู่เป็นคู่ ๆ มีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ^[1]

• ผลหนามแน่ขาว ผลเป็นผลแห้งและแตกได้ ลักษณะของผลเป็นรูปไข่หรือรูปทรงกลม ปลายผลเป็นจะงอยแข็ง 1 คู่ ผลเป็นผลเกลี้ยงสีดำ ภายในผลมีเมล็ด 4 เมล็ด โดยจะออกดอกและติดผลในช่วงประมาณเดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคม^[1],[2]

สรรพคุณของหนามแน่ขาว

• ตำรับยาพื้นบ้านล้านนาจะใช้รากหนามแน่ขาว ผสมกับสมุนไพรชนิดอื่น เช่น รากพญาดง (Persicaria chinensis) นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยารักษาอาการปวดท้องน้อยของผู้ป่วยกามโรค (ราก)^[1]
• ทั้งต้นใช้ผสมกับต้นจันตาปะขาว นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อัมพฤกษ์ อัมพาต (ทั้งต้น)^[3],[4]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของหนามแน่ขาว

• สารสกัดจากส่วนที่อยู่เหนือดินของต้นหนามแน่ขาวด้วยแอลกอฮอล์ไม่มีฤทธิ์แก้ปวด ลดอาการชัก หรือลดการบีบตัวของลำไส้^[4]

ประโยชน์ของหนามแน่ขาว

• ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไปได้ ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ^[2]

เอกสารอ้างอิง

1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.  (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).  “หนามแน่ขาว”.  หน้า 211.
2. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้.  “หูปากกา”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : biodiversity.forest.go.th.  [29 ก.ย. 2014].
3. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ.  (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ).  “หูปากกา”.  หน้า 193.
4. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.  (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).  “หูปากกา”.  หน้า 210.

ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Mauricio Mercadante, Russell Cumming, Dr. Arup Kumar Banerjee, Tony Rodd, Dinesh Valke)

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)