ประทัดจีน
ประทัดจีน ชื่อสามัญ Fountain Plant, Coral fountain, Coral plant, Coralblow, Firecracker plant[1],[2],[3]
ประทัดจีน ชื่อวิทยาศาสตร์ Russelia equisetiformis Schltdl. & Cham. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Russelia juncea Zucc.)[2] จัดอยู่ในวงศ์เทียนเกล็ดหอย (PLANTAGINACEAE)[2]
สมุนไพรประทัดจีน มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ประทัดเล็ก, ประทัดฝรั่ง[3],[4], ประทัดทอง, ประทัดใหญ่ (กรุงเทพฯ) เป็นต้น[1]
ลักษณะของประทัดจีน
- ต้นประทัดจีน มีถิ่นกำเนิดในประเทศเม็กซิโกและกัวเตมาลา (อเมริกาเหนือ)[2] บ้างก็ว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกาใต้[1] โดยจัดเป็นพรรณไม้ล้มลุกที่มีหัวหรือเหง้า แตกกิ่งก้านสาขาออกเป็นกอพุ่มแน่น มีความสูงของต้นประมาณ 1-2 เมตร ตามลำต้นมีลักษณะเป็นข้อปล้อง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกหน่อ เป็นพรรณไม้กลางแจ้งที่ขึ้นได้ในดินทั่วไป เติบโตเร็ว เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุย ชอบความชื้นปานกลาง และแสงแดดแบบเต็มวัน[1],[2],[3]
- ใบประทัดจีน ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงเป็นวงรอบ ลักษณะของใบเป็นรูปเรียวยาวหรือเป็นรูปเข็มเส้นเล็ก ๆ เรียว ๆ ยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ปลายใบแหลมเป็นติ่ง โคนใบแหลม แผ่นใบเป็นสีเขียวสดมีขนาดเล็ก ออกเรียงต่อ ๆ กันตามข้อ โดยจะออกรอบ ๆ ลำต้น ก้านใบสั้น ร่วงได้ง่าย[1],[2],[3]
- ดอกประทัดจีน ดอกประทัดจีน มีลักษณะคล้ายกับดอกประทัดทั่วไป คือดอกจะเป็นหลอดสีแดงเข้มหรือสีส้มเป็นมัน ขนาดเล็ก ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง ช่อดอกยาวประมาณ 3 เซนติเมตร หนึ่งช่อจะมีดอกย่อยประมาณ 2-4 ดอก กลีบเลี้ยงเป็นรูปถ้วยสั้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉก 5 แฉกตื้น ๆ ติดทน ส่วนกลีบดอก ดอกติดกันเป็นหลอด ยาวได้ประมาณ 2.5 เซนติเมตร ด้านในเกลี้ยง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ ปลายกลีบดอกแยกออกเป็น 5 แฉกเล็ก ๆ คล้ายรูปปากเปิดตื้น ๆ แบ่งเป็นกลีบบน 2 กลีบ และกลีบล่าง 3 กลีบ ดอกมีเกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ 4 อัน มีความยาวไม่เท่ากัน ยื่นพ้นออกมาจากปากหลอดกลีบเล็กน้อย เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี 1 อัน รังไข่มี 2 ช่อง ก้านเกสรเพศเมียมี 1 อัน ติดทน และยังมีอีกชนิดหนึ่งที่ดอกเป็นสีชมพูอมส้ม[1],[3],[4]
- ผลประทัดจีน ผลเป็นแบบแคปซูล มีลักษณะกลม ผิวด้านในมีขน เมล็ดมีจำนวนมากและมีขนาดเล็ก ผิวมีขนและเป็นเส้นคล้ายกับรังนก[4]
สรรพคุณของประทัดจีน
- เนื้อไม้นำมาดองกับเหล้า ใช้กินเป็นยาเพื่อช่วยทำให้เจริญอาหาร (เนื้อไม้)[1]
- รากประทัดจีน มีรสชาติขม ใช้เป็นยาแก้ไข้ ไข้จับสั่น (ราก)[1]
- รากมีสรรพคุณช่วยขับน้ำลาย (ราก)[1]
- ช่วยในการย่อยอาหาร (ราก)[1]
ประโยชน์ของประทัดจีน
- รากมีประโยชน์ช่วยทำให้อาหารมีรสชาติดี[1]
- ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับในเขตร้อน ให้ความรู้สึกไหวพลิ้วเบาสบาย ประทัดจีนดอกขาวจะให้รู้สึกนุ่มนวลทางสายตา ส่วนประทัดจีนดอกแดงจะให้ความรู้สึกรื่นเริง เพราะดอกมีการเคลื่อนไหวเมื่อลมพัดผ่าน เป็นพรรณไม้ที่ปลูกเลี้ยงง่าย ทนต่อความแห้งแล้งได้ดี ชอบแสงแดดจัด นิยมนำมาปลูกประดับตามมุมอาคารหรือขอบแนวอาคาร หรือปลูกตามสวนหิน ริมน้ำตก ริมทะเล หรือสระว่ายน้ำ ในส่วนที่มีแสงแดดส่องถึงไม่น้อยกว่า 6 ชั่วโมงต่อวัน หรือจะนำมาปลูกประดับสนามที่มีแสงแดดส่องถึงตลอดทั้งวันก็ได้ แต่ควรตัดแต่งกิ่งหลังจากการออกดอกพร้อมกันจำนวนมากทุกครั้ง [3],[4]
เอกสารอ้างอิง
- หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ประทัดจีน”. หน้า 448.
- วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. “Russelia equisetiformis”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : en.wikipedia.org/wiki/Russelia_equisetiformis. [01 ก.ย. 2014].
- ฐานข้อมูลพรรณไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม ศูนย์ความรู้ด้านการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “ประทัดจีน” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : agkc.lib.ku.ac.th. [01 ก.ย. 2014].
- สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “ประทัดฝรั่ง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [01 ก.ย. 2014].
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Nobuhiro Suhara, michaelwyeth, Mauricio Mercadante, IceCool77, Forest and Kim Starr, Kestrel+, Van Swearingen)
เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)
