ดาดตะกั่ว
ดาดตะกั่ว ชื่อสามัญ Redivy, Red flame ivy[2]
ดาดตะกั่ว ชื่อวิทยาศาสตร์ Hemigraphis alternata (Burm.f.) T.Anderson จัดอยู่ในวงศ์เหงือกปลาหมอ (ACANTHACEAE)[1],[2]
สมุนไพรดาดตะกั่ว มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ฮ่อมครั่ง (ภาคเหนือ), ฤาษีผสมแล้ว (ไทย), ห่งจี๊อั้ง (จีน) เป็นต้น[1]
ลักษณะของดาดตะกั่ว
- ต้นดาดตะกั่ว เชื่อว่ามีถิ่นกำเนิดในประเทศอินโดนีเซีย จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุก มีเหง้าอยู่ใต้ดิน ลำต้นเป็นสีแดงและเป็นข้อ ๆ และจะมีความสูงประมาณ 10-20 เซนติเมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำ ปลูกได้ทั้งกลางแจ้งและที่ร่ม เจริญเติบโตได้เร็ว ขึ้นได้ในดินทั่วไป แต่เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุย ชอบความชื้นปานกลาง ต้องการน้ำในปริมาณน้อยแต่บ่อยครั้ง ชอบแสงแดด แต่ควรมีร่มเงาบ้าง[1],[2]
- ใบดาดตะกั่ว ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกันเป็นคู่ ๆ ไปตามข้อลำต้น ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ถึงรูปหัวใจ ปลายใบแหลม โคนใบบน ส่วนขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร หลังใบเป็นสีเขียว แต่ถ้าถูกแดดจัด ๆ จะเปลี่ยนเป็นสีเทาอมเขียว หรือเมื่อถูกแสงแดดจะเห็นเป็นประกายดูสวยงาม ส่วนท้องใบนั้นจะเป็นสีแดงหรือสีม่วงแดง แผ่นใบมีร่องลึกเป็นร่อง ๆ ตามเส้นใบ[1],[2]
- ดอกดาดตะกั่ว ออกดอกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดตรงส่วนยอดของกิ่ง ในแต่ละช่อนั้นจะมีใบประดับเรียงซ้อน ๆ กันเป็นชั้น ๆ มีความยาวประมาณ 2.5-3.75 เซนติเมตร ดอกเป็นสีขาว ตัวดอกมีลักษณะเป็นรูปกรวยหรือรูปถ้วยเล็ก ๆ โคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ส่วนปลายดอกแยกเป็นแฉก 5 แฉก ทรงดอกยาวได้ประมาณ 0.5 นิ้ว[1],[2]
- ผลดาดตะกั่ว ดาดตะกั่วเป็นพรรณไม้ที่มีผล แต่ตามที่ทราบมาในประเทศไทยยังไม่พบว่าติดผล โดยผลเป็นผลแห้งและแตกได้ มีขนาดประมาณ 1.25 เซนติเมตร สีขาว[1],[2]
สรรพคุณของดาดตะกั่ว
- ใบใช้เป็นยาแก้บิด (ใบ)[1],[2]
- ใบดาดตะกั่วมีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ แก้โรคนิ่ว เนื่องจากใบจะมีสาร Potassium salt อยู่มาก ซึ่งสารชนิดนี้จะเป็นตัวช่วยขับปัสสาวะได้ดีมาก (ใบ)[1],[2]
- ใบมีสรรพคุณเป็นยาแก้ริดสีดวงทวาร (ใบ)[1],[2]
- ในประเทศมาเลเซียจะใช้ต้นนำมาต้มดื่มเป็นยาแก้ตกเลือด (ต้น)[1]
- ต้นใช้เป็นยาทารักษาโรคผิวหนัง (ต้น)[1]
ประโยชน์ของดาดตะกั่ว
- ส่วนมากนิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับรอบ ๆ ต้นไม้ ตามโขดหิน ตามขอบสนาม ปลูกคลุมดินตามสวน ปลูกประกอบการจัดสวนหย่อมทั่วไป หรือปลูกเป็นไม้กระถางแขวนให้ลำต้นย้อยคลุมปากกระถาง นิยมมากเพราะมีความสวยงาม แข็งแรง ทนทานต่อสภาพแสง สามารถปลูกได้ทั้งกลางแจ้งและในร่ม ถ้าปลูกในพื้นที่ที่มีแสงแดดแบบรำไรใบจะมีความสวยงามกว่า[1],[2]
เอกสารอ้างอิง
- หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ดาดตะกั่ว”. หน้า 285-286.
- ฐานข้อมูลพรรณไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม ศูนย์ความรู้ด้านการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “ดาดตะกั่ว” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : agkc.lib.ku.ac.th. [29 ส.ค. 2014].
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Russell Cumming, apasar, Faaxaal, Simone Raad, Ruud de Block, Ahmad Fuad Morad), davesgarden.com
เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)
